بازار بدهی

در معرفی بازارهای مالی اشاره کردیم که بازار سرمایه از سه رکن اصلی بازار بدهی و بازار سهام و بازار مشتقات مالی تشکیل یافته‌است.بازار بدهی نوعی بازار مالی است که در آن دولت و یا شرکت ها با انتشار و فروش اوراق قرضه تامین مالی بلند مدت انجام می دهند.

تفاوت بازار بدهی با بازار سهام

قبلا توضیح دادیم که ساختار سرمایه‌ی شرکت‌ها به صورت ترکیبی از بدهی و سهام است و شرکت‌ها بنا به وضعیت کلان اقتصاد و وضعیت داخلی شرکت در هر دوره به یکی از روش‌های تامین مالی روی می‌آورند. برای مثال زمانی که نرخ بهره یعنی هزینه‌ی اجاره‌ی پول پایین باشد معمولا شرکت‌ها ترجیح می‌دهند که از طریق بدهی تامین مالی کنند. پس از بحران مالی 2008 آمریکا و سقوط نرخ بهره از حدود 5.25 درصد به 0.25، منطقی بود که اکثر شرکت‌ها با بدهی کار کنند زیرا به اصطلاح “پول ارزان شده بود.” همچنین برای شرکت‌های با حجم دارایی بالا، بازار بدهی مناسب ترین گزینه‌ی تامین مالی است. زیرا که می‌توانند از دارایی خود به عنوان وثیقه و ضمانت پرداخت بدهی خود استفاده کنند. بازار بدهی در دنیا بسیار بزرگترازبازار سهام است به طوری که در سال  2015 ارزش بازار بدهی بیش از سه برابر ارزش بازار سهام  بود. در کشورهای پیشرفته اندازه‌ی بازار بدهی بین 2 الی سه برابر اندازه‌ی بازار سهام هست .بازار  بدهی در کشور ما از اسفند سال 94 شروع به کار کرده است و هنوز به عمق کشورهای پیشرفته نرسیده است. ارزش کل بازار بدهی دنیا حدود 80 تریلیون دلار است که ایالات متحده بزرگترین بازار بدهی را با ارزش حدود 31 تریلیون دلار در بین کشورهای دنیا دارد.

نقش اصلی بازار بدهی و مزایای توسعه بازار بدهی

نقش اصلی بازار بدهی تعیین غیر دستوری نرخ بهره‌ی بازار است.بدین گونه که مکانیزم عرضه و تقاضا برای اوراق قرضه ی بلندمدت خزانه انتظاربازار از سود آینده و درنتیجه نرخ سود واقعی بازار را شکل می دهد. این در حالی است که در کشور ما به دلیل کم عمق بودن بازار بدهی؛ بانک مرکزی و بازار پول نرخ سود را تعیین می کنند. نقش اصلی دیگر بازار بدهی جمع‌آوری جریان نقدینگی سرگردان یا به اصطلاح مخرب از بین بازارهای مسکن و ارز و طلاست. در کشور ما همواره نقدینگی بازار بالا بوده است. به همین دلیل بود که در جریان تحریم سال 94 و با وارد شدن شک به بازار، جریان نقدینگی به راستی مخرب شد و شاهد افزایش دو تاسه برابری قیمت‌ها در ظرف زمان کوتاه بودیم. برای همین بود که سیستم بانکی تنها گزینه‌ی جمع‌آوری نقدینگی از بازار بود و شاهد افزایش بالای نرخ بهره بودیم که آثار آن هنوز در بازار ما مشهود است. بنابراین وجود بازار بدهی بالغ یکی از ارکان اصلی عبور از اقتصاد بانک محور به اقتصاد بازار محور است. در بخش‌های بعدی به بررسی انواع اوراق قرضه و بررسی بازار بدهی ایران خواهیم پرداخت.